Sur içinde 20. Yüzyılın İzlerini Sürmek: Tarihi Yarımada ve Prost Planı Rotası
Yer: Fatih, İstanbul
Yürütücüler: Yıldız Salman, Hayriye İsmailoğlu
Düzenleyen: DOCOMOMO_Türkiye
Dil: Türkçe
Tarih / Saat: 6 Ekim, 14:00-18:00
Bu kent rotasında DOCOMOMO_Türkiye rehberliğinde Tarihi Yarımada'da 20. yüzyıl modern mirasının izinde bir yolculuğa çıkılacak. Rota boyunca katılımcılar sekiz farklı yeri ziyaret edecek; Tarihi Yarımada’nın modern mimarlık, tasarım ve şehir planlama mirasını DOCOMOMO_Türkiye Çalışma Grubu üyelerinden dinleme, yakından tanıma, anlama fırsatı bulacak.
1. Arpa Emini Sosyal Konutları:1950’li yılların başında yapımına başlanan Arpemini İşçi Konutları, “Hudutlu Sorumlu İstanbul İşçi Sendikaları Birliği Yapı Kooperatifi”nin sorumluluğunda inşa edilmiştir. Emlak Bankası’nın sağladığı kredilerle ve Çalışma Bakanlığı’nın yardımlarıyla devam eden süreç sonunda tüm konutlar, 1960’ların ikinci yarısında tamamlanmıştır. Başta Cibali Tütün Fabrikası işçilerinin yerleşmesi için öngörülen bu konutlardan, İETT Garajı gibi başka çevre kurumlar bünyesinde çalışan işçiler de faydalanmıştır.
2. İstanbul Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi:Sedat Hakkı Eldem – Emin Onat ortaklığı ile tasarlanan yapı, 1942-1944 yılları arasında inşa edilmiştir. Mimari biçimlenişi ve elemanları dönemin ve mimarlarının ulusalcı – tarihselci eğilimlerini yansıtır. Üslubun tercihi olan anıtsal ölçeğe karşılık, saçakları ve cephe düzeni ile geleneksel konut mimarlığını çağrıştırırken, diğer yandan işlevselci bir yaklaşımla dönemin en yüksek yapım ve teknoloji standardını gösterir.
3. Atatürk Bulvarı:Tarihi Yarımada'nın ana güney-kuzey eksenini oluşturan Atatürk Bulvarı, Prost'un 1937 tarihli planının bir parçası olarak 1938'den itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Bu gezinin odak noktasını oluşturan bulvarın kuzey yarısı 1945'te tamamlanmıştır. Bu yeni eksen boyunca yapılar çoğunlukla 1940'ların sonlarında ve 1950'lerde inşa edilmiştir.
4. İstanbul Büyükşehir Belediyesi:Ulusal bir yarışma sonucunda Nevzat Erol tarafından tasarlanarak 1953’te inşa edilen yapı,uzun ve yüksek bir dikdörtgenler prizması biçimindeki büro bölümü ile daha küçük ve prizmatik biçimli ve törensel işlevleri de içeren başkanlık bölümünden oluşmuştur. Toplantı salonunun üzerinde yer alan hiperbolik eğrisel örtü, mimarın ifadesiyle, yapının karşısında yer alan Şehzade Cami’ne referans vermektedir. Tasarım, yapının girişini hazırlayan ve yönlendiren hareketli su öğeleriyle zenginleştirilmiş bir çevre düzenlemesini de içermektedir. II. Dünya Savaşı sonrası uluslararası modernist üslubun Türkiye mimarlığına yansıdığı erken örneklerden biridir.
5. Fatih Sultan Mehmet Anıtı:Surları temsil eden bir yarım kemerin altında at üzerinde Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’a girişini betimleyen bu anıt, Fatih Belediyesi tarafından finanse edilerek 29 Mayıs 1987 tarihinde tamamlanmıştır. Fatih’in yanında Ulubatlı Hasan ve Akşemseddin gibi tarihi kişilikler de betimlenmiş, anıtın dış çevresini tanımlayan parapetler üzerine fetihten çeşitli sahneler gösteren bronz rölyefler yerleştirilmiştir. Proje ve uygulama heykeltıraş Hüseyin Gezer ile mimar İmran Gezer’e, statik tasarım İhsan Mungan’a aittir.
6. Hıfzısıhha Müdürlüğü:Kübik dış hatları ve mimari elemanları ile dikkat çeken ön kanadı iki, arka kanadı üç katlı yapı, bir orta avlu etrafında biçimlendirilmiştir. Sıvalı hareketsiz cepheleri ve pencere düzeni 1940’ların geç modernist uluslararası üslup niteliklerini yansıtır. Geçtiğimiz yıllarda onarımda özgün mimari elemanlarının bir bölümü değiştirilmiştir.
7. SSK Zeyrek Binası:Sınırlı bir yarışma sonucunda Sedad Hakkı Eldem tarafından tasarlanan yapı, 1963’te inşa edilmiştir. Aslında farklı işlevler içeren birimlerden oluşan bir kompleks olarak düşünülmüşse de, yalnızca kurumun bürolarına hizmet etmektedir. Farklı büyüklükteki birimler, eğimli arazi üzerine arkadaki tarihi mahallenin topografyasına uyumlu şekilde yerleştirilmiş, kütlelerin çıkmalı formları, geniş saçakları ve mimari elemanları, mimarın üslupsal eğilimlerine de uygun olarak, bu geleneksel mahallenin mimari kimliğini yansıtacak biçimde tasarlanmıştır. Yapı 1986 Ağa Han Mimarlık Ödülü sahibidir.
8. İstanbul Manifaturacılar Çarşısı:Ulusal bir yarışma sonucunda Doğan Tekeli, Sami Sisa ve Metin Hepgüler tarafından tasarlanarak 1959-1966 yılları arasında inşa edilen yapı, Unkapanı ile Saraçhane arasında Atatürk Bulvarının doğu cephesi boyunca uzanmaktadır. İki – dört kat halinde düzenlenmiş mağaza ünitelerinden oluşan orta avlulu ve galerili kübik yapı birimleri, yalın, okunaklı, tarihsel çevreye referans vermeyen fakat uyum kaygısı taşıyan bir etki bırakır. Kübik birimlerin farklı biçimlerde yerleştirilmesi ve bağlanmasıyla elde edilen mekansal ve mimari zenginlik Jale Yılmabaşar ve Kuzgun Acar gibi dönemin saygın sanatçılarınca üretilen plastiklerle güçlendirilmiştir.
Notlar:
Tur İstanbul Kongre merkezi önünden başlayacaktır.
Tüm katılımcıların tur biletleriyle saat 13.30'da alanda olmaları gerekmektedir.
Rota başlangıç noktasına servislerle ulaşım sağlanacaktır.